“ઘોડા છૂટ્યા બાદ તબેલા ને તાળા” દૂષિત નદી ઓ અંગે બધા રાજ્યો ને NGT એ નોટિસ મોકલવા આદેશ પ્લાસ્ટિક ના ઝબલા પર્યાવરણ ને નુકશાન કરે છે તો મેગી કે નમકીન ના પડીકા ઓક્સીઝન આપતા હશે ?

"ઘોડા છૂટ્યા બાદ તબેલા ને તાળા"

દૂષિત નદી ઓ અંગે બધા રાજ્યો ને NGT એ નોટિસ મોકલવા આદેશ

પ્લાસ્ટિક ના ઝબલા પર્યાવરણ ને નુકશાન કરે છે તો મેગી કે નમકીન ના પડીકા ઓક્સીઝન આપતા હશે ?

પ્રદુષણ નિયંત્રણ તંત્ર ની નિષ્ક્રિયતા રાજધાની દિલ્હી થી બિહાર સુધી પ્રસરી રહેલ પ્રદુષણ ની નાસા દ્વારા લેવાયેલ તસ્વીર થી ઘટસ્ફોટ તરસ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા નીકળતું તંત્ર દિવાળી ના પ્રદુષણ ફેલાવતા ફટાકડા ઉપર પ્રતિબંધ ની વાતો કરે એ કેટલી વ્યાબી ? પ્લાસ્ટિક ના ઝબલા પર્યાવરણ ને નુકશાન કરે છે તો મેગી કે નમકીન ના પડીકા ઓક્સીઝન આપતા હશે ? ડાઉન ટુ અર્થ ના સૌજન્ય થી લોકસ્વરાજ સુસાન ચાકો અને લલિત મૌર્ય દ્વારા જળ પ્રકૃષ્ણ અંગે વિસ્તૃત અહેવાલ રાષ્ટ્રીય નદી પુનર્જીવન મિકેનિઝમ હેઠળ નવા પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરવા અને ચાલુ પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ કરવા સાથે નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ (એનજીટી)એ ૯ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૩ના રોજ જલ શક્તિ મંત્રાલય અને તમામ રાજયોના મુખ્ય સચિવોને નોટિસ મોકલવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. આ મામલો નદીઓના પ્રદૂષણ સાથે જોડાયેલો છે આ નોટિસમાં કૉર્ટે ૨૨ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૧ના રોજ આપેલા ટ્રિબ્યુનલના આદેશ પર રિપોર્ટ રજૂ કરવા કહ્યું છે નોંધનીય છે કે આ આદેશમાં એનજીટીએ જ શક્તિ મંત્રાલયને સમગ્ર દેશમાં પ્રદૂષણને નિયંત્રિત કરવા અને પ્રદૂષિત નદી વિસ્તારોને પુનર્જીવિત કરવા માટે એક અસરકારક દેખરેખ વ્યવસ્થા ઊભી કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.
તમામ રાજ્યો કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના મુખ્ય સચિવોને રાષ્ટ્રીય નદી પુનર્જીવન મિકેનિઝમ હેઠળ નવા પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરવા અને ચાલુ પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે આ સાથે, વચગાળાના પગલાંના અમલીકરણ માટે પ્રોજેક્ટ સમયરેખાનું સખતપણે પાલન કરવાનું પણ કહેવામાં આવ્યું છે એ રાજ્ય આમ કરવામાં નિષ્ફળ જાય, તો અગાઉના આદેશો મુજબ જલ શક્તિ મંત્રાલયમાં વળતર જમા કરાવવાનું રહેશે,જેનો ઉપયોગ રાષ્ટ્રીય નદી કાયાકલ્પ મિકેનિઝમ દ્વારા મંજૂર કરાયેલી કાર્યયોજનાઓ અનુસાર કરવામાં આવશે.અરજદારે ૧૨ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૨૩ના રોજ સેન્ટ્રલ મોનિટરિંગ કમિટીની ૧૭મી બેઠકની મિનિટ્સ ટાંકી છે. તેમણે કહ્યું કે કે, જયાં સુધી આસામનો સંબંધ છે ત્યાં સુધી ૪૩૭.૨૩ એમએલડી છે ગંદાં પાણીનો નિકાલ કરવાની ટ્રીટમેન્ટની ક્ષમતાની અછત છે. તેમના જણાવ્યા અનુસાર, ગુવાહાટીમાં ગંદાં પાણીના ત્રણ શુદ્ધિકરણ પ્લાન્ટ એસટીપી સિલસાર્કો બીલ ૬૫એમએલડી બોરસોલા બીલ ૬૨એમએલડી અને પશ્ચિમ બોરાગાંવ ૬૦એમએલડી નું કામ ધીમી ગતિએ ચાલી રહ્યું છે. વધુમાં, ૪૭.૫ એમએલડીની કુલ ક્ષમતાવાળા સિલ્વર, ડિબ્રુગઢ, જોરહાટ, તેઝપુર, બોંગાઈગાંવ, બરી, તિનસુકિયા અને મંગડલોઈ ખાતેના આઠ એસટીપી વિલંબિત થઈ રહ્યા છે. આ ઉપરાંત, ૩૦ નગરોમાં ૩૦ સ્ટેન્ડ-અલોન એફએસટીપીના અમલીકરણમાં પણ વિલંબ થઈ રહ્યો છે.બિહાર વિશે તેઓ કહે છે કે ત્યાં પ્રદૂષિત નદીના પટની સંખ્યા છ થી વધીને અઢાર થઈ ગઈ છે, જ્યારે સિરસા નદીની પાણીની ગુણવત્તા પ્રાથમિકતા ત્રણથી ઘટીને બે થઈ ગઈ છે. અરજદારે ત્રિપુરા વિશે માહિતી આપી છે કે, ત્યાં કુલ ૮૨.૪ એમએલડી ગટરનો કચરો ઉત્પન્ન થઈ રહ્યો છે, જ્યારે હાલની ગટર- શુદ્ધિકરણ ક્ષમતા માત્ર ૮.૭૨ એમએલડી છે, જેના કારણે ગટરવ્યવસ્થામાં ૭૩.૬૮ એમએલડીનો મોટો તફાવત છે.નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલે રામક્કલ તળાવના પ્રદૂષણ મુદ્દે તપાસ કરવા માટે એક કમિટી બનાવવાનો આદેશ આપ્યો છે. સમગ્ર મામલો તમિલનાડુના ધર્મપુરી જિલ્લાનો છે.કૉર્ટના નિર્દેશ મુજબ આ સમિતિમાં સીપીસીબીના પ્રાદેશિક નિર્દેશક તમિલનાડુ પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડના સભ્ય-સચિવ રાજ્ય વિકાસ પ્રાધિકરણના નિયામક અને સંબંધિત જિલ્લા મૅજિસ્ટ્રેટનો સમાવેશ થશે.
આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, આ સંયુક્ત સમિતિ, સ્થળની મુલાકાત લેશે અને રામક્કલ સરોવરમાં પ્રદૂષણની સ્થિતિને જાણશે. કોર્ટે સમિતિને આગામી સુનાવણી પહેલાં કાર્યવાહીનો અહેવાલ રજૂ કરવા પણ કહ્યું છે. કૉર્ટે ૧૪ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૨૩ના રોજ ન્યૂ ઇન્ડિયન ઍક્સપ્રેસમાં પ્રકાશિત એક સમાચારના આધારે આ કેસ નોંધ્યો છે. સમાચારમાં કહેવામાં આવ્યું હતું રામક્કલ તળાવમાં પ્રદૂષણનું સ્તર નોંધપાત્ર રીતે વધી ગયું અને દુર્ગંધને કારણે આસપાસના લોકોને મુશ્કેલીનો સામનો કરવી પડી રહ્યો છે. આ સમાચાર અહેવાલમાં એવું પણ જાણવા મળ્યું છે કે ત્યાં ફિલ્ટરેશન યુનિટ લગાવવામાં આવ્યું છે, પરંતુ ફિલ્ટર છેલ્લા આઠ મહિનાથી કામ કરી રહ્યા નથી, જેના કારણે પ્રદૂષણનું સ્તર વધી ગયું છે.કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડના વકીલે પણ પુષ્ટિ કરી છે કે ફિલ્ટરેશન યુનિટ કામ કરી રહ્યું નથી, જેના કારણે તળાવમાં પ્રદૂષણ વધ્યું છે.ગુજરાત પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બૉર્ડની નીતિને કારણે સાબરમતી નદીને નુકસાનની સંભાવના
ગુજરાત પોલ્યુશન કંટ્રોલ બોર્ડ (જીપીસીબી) દ્વારા દાખલ કરાયેલા અહેવાલ સામે વાંધો વ્યક્ત કરતાં આદિત્ય સિંહ ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે, બૉર્ડ પ્રદૂષિત ઉદ્યોગોને ચાલુ રાખવા માટે ઝીરો લિક્વિડ ડિસ્ચાર્જ (ઝેડએલડી)ની સ્થિતિમાં સુધારો કરવાની હિમાયત કરી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું છે કે કોમન એફ્લુઅન્ટ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ (સીઈટીપી) દ્વારા નદીમાં વિસર્જન માટે ઝેડએલડીની સ્થિતિમાં સુધારો કરવાથી સાબરમતી નદીને ભારે નુકસાન થશે, જે ભરપાઈ ન થઈ શકે તેવું હશે. તેઓ દલીલ કરે છે કે શૂન્ય લિક્વિડ ડિસ્ચાર્જ જેવી અદ્યતન તકનીકને છોડી દેવા અને જૂની સિસ્ટમમાં પાછા ફરવા માટે કોઈ વાજબી આધાર નથી, જેનું નિરીક્ષણ કરવું અને પાલનની ખાતરી કરવી મુશ્કેલ છે. તેમના મતે, આ તકનીકો જૂની છે અને પ્રદુષણ નિયંત્રણમાં એટલી અસરકારક નથી.
નોંધનીય છે કે આ મુદ્દો બહેરામપુરા અને દાણીલીમડામાં ૬૭૨ ટેક્સટાઇલ પ્રોસેસિંગ યુનિટ્સ સાથે સંબંધિત છે, જેઓ તેમની ફેક્ટરીઓમાંથી નીકળતાં દૂષિત પાણીથી સાબરમતીને પ્રદૂષિત કરી રહ્યા છે. અરજદારનું કહેવું છે કે આ વિસ્તારમાં ૧૭૨ ઉદ્યોગો છે, જે તમામ અમદાવાદ હૅન્ડ સ્ક્રિન પ્રિન્ટિંગ ઍસોસિએશનનો ભાગ છે અને કોમન એફ્લુઅન્ટ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ (સીઈટીપી)નો ઉપયોગ કરે છે. જો કે, જીપીસીબીના અહેવાલમાં આમાંથી માત્ર ૫૫ ઉદ્યોગોને સંબોધવામાં આવ્યા છે. વધુમાં, જીપીસીબીએ જણાવ્યું હતું કે આ વિસ્તારમાં માત્ર ૫૫ ઝીરો લિક્વિડ ડિસ્ચાર્જ (ઝેડએલડી) એકમો છે, પરંતુ અરજદાર માને છે કે તેની જાણકારી મુજબ આ વિસ્તારમાં ૨૦૦થી વધુ ઝેડએલડી એકમો હાજર છે.
સોગંદનામા મુજબ, જુલાઈ ૨૦૨૩માં ગુજરાત પ્રદૂષણૢ
નિયંત્રણ બોર્ડ દ્વારા જારી કરાયેલી નોટિસને ચકાસીને આ વિસ્તારમાં ઝેડએલડી પરવાનગી ધરાવતા ઉદ્યોગોની સંખ્યાની સોગંદનામામાં,પુષ્ટિ કરી શકાય છે. ડ્રેનેજ પાઈપલાઈન કનેક્શન નથી તેની ખાતરી કરવા માટે આ નોટિસ જારી કરવામાં આવી હતી.
અરજદારની શ્રેષ્ઠ જાણકારી મુજબ, આ નોટિસના જવાબમાં કોઈ પણ એકમે અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન તરફથી પ્રમાણપત્ર રજૂ કર્યું નથી કે તેની પાસે ડ્રેનેજ માટે પાઇપલાઇન કનેક્શન નથી. આ ઉદ્યોગો સતત ઔદ્યોગિક પાણી છોડે છે, જેથી તેમની ઝેડએલડી પરવાનગીમાં આપવામાં આવેલી શરતોનું ઉલ્લંઘન થાય છે. અરજદારનું કહેવું છે કે ગુજરાત પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ ઝેડએલડી સુધારાઓ માટે દબાણ કરી રહ્યું છે, જે આ નિયમોનું પાલન ન કરતા ઉદ્યોગોને ચાલુ રાખવાની મંજૂરી આપવાનું બીજું બહાનું છે.ઝેડએલડીના ઉલ્લંઘનના મુદ્દે, અરજદારે પ્રશ્ન કર્યો છે કે જીપીસીબી સત્તાવાળાઓ આવી પ્રવૃત્તિઓ ચાલુ રાખવા વિશે કેવી રીતે વિચારી શકે છે જ્યારે સંયુક્ત સમિતિના અહેવાલે પુષ્ટિ કરી છે કે જે ઉદ્યોગોને ઝેડએલડીની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી તે તમામ ઉદ્યોગો તેના નિયમો અને શરતોનું ઉલ્લંઘન કરી રહ્યા છે.એટલું જ નહીં, આ ઉદ્યોગો સતત દૂષિત અને આંશિક રીતે ટ્રીટ થયેલાં ગંદાં પાણીનો નિકાલ કરી રહ્યા છે, જેના કારણે સાબરમતીમાં ભારે પ્રદૂષણ ફેલાય છે. ઉપરાંત, તેઓ ઝેડએલડીની શરતોમાં સુધારો કરીને માત્ર ૩૦ એમએલડી ક્ષમતાના સીઇટીપી દ્વારા નદીમાં ઉદ્યોગોમાંથી પાણી છોડવાની સહિત કોઈ પણ ધોરણો કે નિયમો નું પાલન થાય છે ખરું ? આ અંગે કોઈ દેખરેખ ને નિયંત્રણ માટે નિપુણ વ્યવસ્થા ખરી ?

નટવરલાલ જે ભાતિયા

આ પ્રકારના તમામ સમાચાર માટેે App ડાઉનલોડ કરો.