રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના સ્થાપક ડૉ. કેશવ બલીરામ હેડગેવારનો જન્મ દિવસ

.

ડૉ. કેશવ બલીરામ હેડગેવાર એ રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (આર. એસ. એસ.)ના સ્થાપક અને સંઘચાલક હતા. તેઓ ડૉક્ટરજીના હુલામણા નામે જાણીતા હતા. તેમણે ૧૯૨૫માં નાગપુર ખાતે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (આર.એસ. એસ.)ની સ્થાપના કરી હતી. જેનો ઉદ્દેશ હિંદુત્વની વિચારધારા ધરાવતા એક ભારતની સંકલ્પનાનો પ્રસાર કરવાનો હતો.

શરૂઆતનું જીવન

જન્મ વિક્રમ સંવત ૧૯૪૬ની ચૈત્ર સુદ પ્રતિપદા (એકમ) (૧ એપ્રિલ ૧૮૮૯) ના દિવસે નાગપુરના મરાઠી દેશસ્થ બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો.તેમના પિતાનું નામ બલિરામ પંત હેડગેવાર અને માતાનું નામ રેવતી હતું. તેઓનો પરિવાર એક સામાન્ય પરિવાર હતો. જ્યારે હેડગેવાર ૧૩ વર્ષના હતા ત્યારે તેમના માતા પિતા બન્ને પ્લેગનો ભોગ બન્યા અને મૃત્યુ પામ્યા.તેમના મોટા ભાઈ મહાદેવ પંત અને સીતારામ પંતે તેમને મોટા કર્યા અને તેમને યોગ્ય અભ્યાસની સવલત પૂરી પાડી.

જ્યારે તેઓ નાગપુરની નીલ સીટી હાઈસ્કુલમાં અભ્યાસ કરતા હતા ત્યારે બ્રિટિશ રાજ દ્વારા પ્રતિબંધિત 'વંદે માતરમ્' ના ગાન બદલ તેમને શાળામાંથી કાઢી મૂકવામાં આવ્યા હતા.:જેને પરિણામે તેમણે આગળનો અભ્યાસ યવતમાળ અને પુણેની રાષ્ટ્રીય શાળામાં કર્યો. મેટ્રીક સુધીનો અભ્યાસ કર્યા પછી ૧૯૧૦માં તેમને બી. એસ. મુંજે (હિંદુ મહાસભાના પ્રમુખ)એ તેમને વૈદકીય અભ્યાસ માટે કોલકત્તા મોકલ્યા.
જૂન ૧૯૧૪માં તેમણે એલ. એમ.એસ. ની પરીક્ષા પાસ કરી અને એક વર્ષની તાલીમ લઈ ૧૯૧૫માં તેઓ નાગપુર આવ્યા

રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘની સ્થાપના

૧૯૨૦ના દશકમાં હેડગેવારે રાષ્ટ્રીય મહાસભા (કોંગ્રેસ)માં સક્રિય ભૂમિકા ભજવી હતી. પણ તેની નીતિઓ અને આંતરિક ખટપટો તેમને ગમી નહિ. ૧૯૨૩માં ફાટી નીકળેલા હિંદુ મુસ્લિમ દંગાઓને કારણે એક નવા રાષ્ટ્ર-નિર્માણની સંકલ્પના તેમના વિચારોમાં આકાર પામી. લોકમાન્ય બાળગંગાધર ટિળક અને સાવરકરના લખાણોની તેમના પર ઊંડી અસર પડી. તેમનો વિચાર હતો કે હિંદુઓનો રાષ્ટ્રવાદ સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક વારસાના પાયા પર રચાવો જોઈએ.

૧૯૨૫માં વિજયા દશમીને દિવસે હેડગેવારે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘની સ્થાપના કરી. તેનો ઉદ્દેશ હિંદુ સમાજના સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક વારસાને પુનર્જીવન દઈ સમાજનું પુનર્ગઠન કરવાનો અને તેના દ્વારા દેશને વિદેશી આધિપત્યથી છોડાવવાનો હતો.તેમણે આ સંગઠન માટે 'રાષ્ટ્રીય' શબ્દ પસંદ કર્યો કેમકે તેઓ હિંદુ તરીકેની ઓળખને રાષ્ટ્રીયતા સાથે પ્રતિપાદીત કરવા ધારતા હતા. આ વાતની પુષ્ટિ તેમની શાખાની સભાને અંતે ગવાતી પ્રાર્થના દ્વારા થઈ શકે છ. ૧૯૩૬માં તેમણે સંસ્થાની મહિલા શાખાની શરૂઆત કરી.

સ્વયંસેવકની કલ્પના “

સ્વયંસેવકો જેઓ પોતાની મરજીથી અને પ્રતીક્ષા કાર્ય વિના દેશની સેવા કરવા આતુર છે. “એક સ્વયંસેવક તે છે જે સર્વાંગી ઉત્કર્ષ માટે પ્રેમપૂર્વક પોતાનો જીવ આપે છે રાષ્ટ્ર. આવા સ્વયંસેવકોને બનાવવું અને ઘાટ બનાવવું એ સંઘનું લક્ષ્ય છે. આ છે સંઘમાં “સ્વયંસેવક” અને “નેતા” વચ્ચેનો તફાવત. બધા સ્વયંસેવકો છીએ અને તેથી સમાન છે. બધાને સમાન પ્રેમ એન્ડ આદર કરીએ છીએ. આ હકીકતમાં સંઘની આવી નોંધપાત્ર વૃદ્ધિનું રહસ્ય છે કોઈપણ સહાય, પૈસા અથવા પ્રસિદ્ધિ વિના ટૂંકા ગાળા માં પ્રગતિ .”

ડો. હેડગેવાર ધ યુગ નિર્માતા :

ડો.હેડગેવાર બોલવા કરતા કાર્ય કરવામાં માનતા હતા. તેમના લખાણો બહુ જૂજ જોવા મળશે. ડો. હેડગેવારને વીસમી સદીના યુધિષ્ઠિર કહી શકાય. એક યુગપુરુષ તરીકે અને એક મહામાનવ તરીકે તેમણે પોતાની જાત હિન્દૂ રાષ્ટ્રનું નિર્માણ કરવા સમર્પિત કરી. તેમની હિમતવાન છતાં પ્રિયા વ્યક્તિત્વને કારણે, કેશવને બધા વિદ્યાર્થીઓ દ્વારા પણ ગમ્યું. તેઓ તેમના અભ્યાસ અને નમ્રતાને કારણે શિક્ષકોના પ્રિય હતા.

દેશમાં સરકારી સંસ્થાઓમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવેલા વિદ્યાર્થીઓને ચાલુ રાખવા માટે મદદ કરવા માટે તેમના અભ્યાસ બંગાળમાં, ખાસ કરીને બાબુ ઔરોબિંદો ઘોસ, રાસબહેરી જેવા નેતાઓ ધોઝ, બેરિસ્ટર સુરેન્દ્રનાથ બંધોપાધ્યાય અને અન્ય લોકોએ રાષ્ટ્રીય સ્થાપના કરી હતી. યુનિવર્સિટીએ સિલેબિ દોરવા, પરીક્ષાઓ યોજવા અને એવોર્ડ આપવા માટે વિદ્યા-ગૃહ તરીકે ઓળખાતું હતું

લેખન
આ.સી પ્રો ડો સચિન જે પીઠડીયા
G.E.S Class 2
સરકારી વિનયન કોલેજ ભેંસાણ

આ પ્રકારના તમામ સમાચાર માટેે App ડાઉનલોડ કરો.