આગચંપી, રસ્તા સૂમસામ, ટ્રેનો રોકી:બિહારથી રાજસ્થાન સુધી ભારત બંધની અસર; જાણો કયાં-કયાં સંગઠન અને પક્ષો સામેલ, શું માગ છે? 7 મહત્ત્વપૂર્ણ સવાલના જવાબ

દલિત અને આદિવાસી સંગઠનોએ હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા સમુદાયો માટે મજબૂત પ્રતિનિધિત્વ અને રક્ષણની માગને લઇને બુધવારે 'ભારત બંધ'નું આહ્વાન કર્યું છે. નેશનલ કોન્ફેડરેશન ઓફ દલિત એન્ડ ટ્રાઈબલ ઓર્ગેનાઈઝેશન (NACDAOR) એ અનુસૂચિત જાતિ (SC), અનુસૂચિત જનજાતિ (ST) અને અન્ય પછાત વર્ગો (OBC) માટે ન્યાય અને સમાનતા સહિતની માંગણીઓની યાદી બહાર પાડી છે. આ બંધની અસર બિહાર, રાજસ્થાન, ઉત્તરપ્રદેશ સહિત સમગ્ર દેશમાં જોવા મળી રહી છે.
જેમાં બિહારમાં પટના-આરામાં ટ્રેનો રોકવામાં આવી હતી તો દરભંગામાં આગચંપી, ગિરિડીહમાં ચક્કા જામ કરવામાં આવ્યું હતું, આ સાથે રાજસ્થાનના જયપુર સહિત અનેક શહેરોમાં શાળાઓ બંધ રાખવામાં આવી છે. તો ગુજરાતમાં પણ બંધને મિશ્ર પતિસાદ જોવા મળી રહ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટના અનુસૂચિત જાતિ અને જનજાતિ અનામતમાં ક્રીમી લેયર અને ક્વોટાની અંદર ક્વોટા લાગુ કરવાના નિર્ણય સામે દલિત-આદિવાસી સંગઠનોએ બુધવારે 14 કલાક માટે ભારત બંધનું આહ્વાન કર્યું છે. નેશનલ કોન્ફેડરેશન ઓફ દલિત એન્ડ ટ્રાઈબલ ઓર્ગેનાઈઝેશન નામના સંગઠને સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયને દલિતો અને આદિવાસીઓના બંધારણીય અધિકારોની વિરુદ્ધ ગણાવ્યો છે અને કેન્દ્ર સરકારને તેને રદ કરવાની માગ કરી છે. 1. સુપ્રીમ કોર્ટે શું નિર્ણય આપ્યો છે? હકીકતમાં તાજેતરમાં જ સુપ્રીમ કોર્ટે ક્વોટાની અંદર ક્વોટા સંબંધિત કેસમાં પોતાનો નિર્ણય સંભળાવ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેન્ચે 6-1ની બહુમતીથી ચુકાદો આપ્યો હતો કે રાજ્યોને અનામત માટે ક્વોટાની અંદર ક્વોટા બનાવવાનો અધિકાર છે. એટલે કે, રાજ્ય સરકારો અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ શ્રેણીઓ માટે પેટા-શ્રેણીઓ બનાવી શકે છે, જેથી સૌથી વધુ જરૂરિયાતમંદોને અનામતમાં પ્રાથમિકતા મળી શકે. રાજ્યની વિધાનસભાઓ આ અંગે કાયદો બનાવી શકશે. આ સાથે સુપ્રીમ કોર્ટે તેના 2004ના જૂના નિર્ણયને પલટી નાખ્યો છે. જો કે કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે સબ કેટેગરીનો આધાર યોગ્ય હોવો જોઈએ. કોર્ટે કહ્યું કે આવું કરવું બંધારણની કલમ 341 વિરુદ્ધ નથી. કોર્ટે સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું કે SCમાં કોઈપણ એક જાતિને 100% ક્વોટા આપી શકાય નહીં. આ ઉપરાંત SCમાં સમાવિષ્ટ કોઈપણ જાતિનો ક્વોટા નક્કી કરતા પહેલા તેની ભાગીદારી વિશે નક્કર ડેટા હોવો જોઈએ. ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચૂડ, જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ, જસ્ટિસ વિક્રમ નાથ, જસ્ટિસ બેલા એમ ત્રિવેદી, જસ્ટિસ પંકજ મિથલ, જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રા અને જસ્ટિસ સતીશ ચંદ્ર શર્માની બનેલી બેન્ચે આ નિર્ણય આપ્યો હતો. 2. શા માટે વિરોધ કરવામાં આવી રહ્યો છે? આ નિર્ણય દેશભરમાં વિવાદનો વિષય છે. વિરોધ કરનારા લોકોનું માનવું છે કે આનાથી અનામત પ્રણાલીના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો પર પ્રશ્નાર્થ ચિન્હ ઊભો થયો છે. ઘણી સંસ્થાઓએ કહ્યું કે આ અનામત નીતિની વિરુદ્ધ છે. તેમનું કહેવું છે કે આનાથી અનામતની પ્રવર્તમાન વ્યવસ્થા પર નકારાત્મક અસર પડશે અને સામાજિક ન્યાયનો ખ્યાલ નબળો પડશે. વિરોધ કરનારાઓ દલીલ કરે છે કે અનુસૂચિત જાતિ અને જનજાતિ માટે આ અનામત તેમની પ્રગતિ માટે નથી, પરંતુ સામાજિક રૂપથી તેમની સાથે થયેલી પ્રતાડનાથી ન્યાય અપાવવા માટે છે. દલીલ એવી છે કે અસ્પૃશ્યતાનો ભોગ બનેલી આ જ્ઞાતિઓને એક જૂથ તરીકે ગણવી જોઈએ. તેઓ તેને અનામત ખતમ કરવાનું ષડયંત્ર ગણાવી રહ્યા છે. 3. ભારત બંધ શા માટે બોલાવ્યું? ભારત બંધનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયને પડકારવાનો અને તેને પાછો ખેંચવાની માગ કરવાનો અને સરકાર પર દબાણ લાવવાનો છે. સંગઠનોનું કહેવું છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે ક્વોટામાં ક્વોટા અંગેના નિર્ણયને પાછો ખેંચવો જોઈએ અથવા પુનર્વિચાર કરવો જોઈએ. NACDAORએ દલિતો, આદિવાસીઓ અને OBCને બુધવારે શાંતિપૂર્ણ આંદોલનમાં ભાગ લેવાની અપીલ કરી છે. 4. કઈ માંગણીઓ કરવામાં આવી છે... સંગઠને સરકારી નોકરીઓમાં નિયુક્ત એસસી, એસટી અને ઓબીસી કર્મચારીઓની જાતિના ડેટા જાહેર કરવા અને ભારતીય ન્યાયિક સેવા દ્વારા ન્યાયિક અધિકારીઓ અને ન્યાયાધીશોની નિમણૂકની માગ કરી છે. NACDAOR કહે છે કે સરકારી સેવાઓમાં SC/ST/OBC કર્મચારીઓના જાતિ આધારિત ડેટા તેમની સચોટ પ્રતિનિધિત્વની ખાતરી કરવા માટે તરત જ જાહેર કરવામાં આવે. સમાજના તમામ વર્ગોમાંથી ન્યાયિક અધિકારીઓ અને ન્યાયાધીશોની ભરતી કરવા માટે ભારતીય ન્યાયિક સેવા આયોગની પણ સ્થાપના કરવી જોઈએ જેથી કરીને ઉચ્ચ ન્યાયતંત્રમાં SC, ST અને OBC શ્રેણીઓનું 50 ટકા પ્રતિનિધિત્વ સુનિશ્ચિત થાય. સંગઠનનું કહેવું છે કે કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારના વિભાગો તેમજ જાહેર ક્ષેત્રના ઉપક્રમોમાં તમામ બેકલોગ ખાલી જગ્યાઓ ભરવામાં આવે. સરકારી પ્રોત્સાહનો અથવા રોકાણોથી લાભ મેળવતી ખાનગી ક્ષેત્રની કંપનીઓએ તેમની કંપનીઓમાં હકારાત્મક પગલાંની નીતિઓ લાગુ કરવી જોઈએ. આરક્ષણને લઈને દલિત-આદિવાસી સંગઠનો પણ SC, ST અને OBC માટે સંસદમાં નવો અધિનિયમ પસાર કરવાની હાકલ કરી રહ્યા છે, જેને બંધારણની નવમી અનુસૂચિમાં સામેલ કરીને તેને સુરક્ષિત કરવામાં આવે. તેઓ દલીલ કરે છે કે આ જોગવાઈઓને ન્યાયિક હસ્તક્ષેપથી સુરક્ષિત કરશે અને સામાજિક સંવાદિતાને પ્રોત્સાહન આપશે. 5. બંધમાં કયા-કયા સંગઠનો અને પક્ષો સામેલ છે? દલિત અને આદિવાસી સંગઠનો ઉપરાંત વિવિધ રાજ્યોના પ્રાદેશિક રાજકીય પક્ષો પણ ભારત બંધને સમર્થન આપી રહ્યા છે. તેમાં મુખ્યત્વે બહુજન સમાજ પાર્ટી, ભીમ આર્મી, આઝાદ સમાજ પાર્ટી (કાશીરામ), ભારત આદિવાસી પાર્ટી, બિહારમાં રાષ્ટ્રીય જનતા દળ, LJP (R) અને અન્ય સંગઠનોના નામ સામેલ છે. કોંગ્રેસે પણ બંધને સમર્થન આપ્યું છે. આ સંગઠનોનું કહેવું છે કે સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય અનામતના મૂળ સિદ્ધાંતોની વિરુદ્ધ છે અને તેને પાછો ખેંચવો જોઈએ. 6. કઈ સેવાઓને અસર થશે નહીં? ભારત બંધ દરમિયાન હોસ્પિટલ, એમ્બ્યુલન્સ અને ઈમરજન્સી જેવી આવશ્યક સેવાઓ સામાન્ય રીતે ચાલશે. સરકારી કચેરીઓ, પેટ્રોલ પંપ, શાળા-કોલેજ અને બેંકો પણ ખુલ્લી રહી શકશે. જાહેર પરિવહન અને રેલ સેવાઓ પણ ચાલુ રહેશે. જોકે, બંધને લઈને કોઈ સત્તાવાર માહિતી આપવામાં આવી નથી. બંધને કારણે માંસ અને દારૂની દુકાનોને અસર થઈ શકે છે. 7. કયા-કયા પોલીસ-પ્રશાસન એલર્ટ... ખાસ કરીને રાજસ્થાન, ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, મધ્યપ્રદેશ, ઝારખંડ, છત્તીસગઢ જેવા રાજ્યોમાં બંધની વ્યાપક અસર જોવા મળી શકે છે. રાજસ્થાનમાં જયપુર, દૌસા, ભરતપુર, ગંગાપુર સિટી, ડીગ સહિત પાંચ જિલ્લાની શાળાઓમાં રજા જાહેર કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત ઝુંઝુનુ અને સવાઈમાધોપુર જિલ્લાની શાળાઓમાં પણ રજા જાહેર કરવામાં આવી છે.

આ પ્રકારના તમામ સમાચાર માટેે App ડાઉનલોડ કરો.