બિહારને નહીં મળે વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો:લોકસભામાં JDU સાંસદને મોદી સરકારનો જવાબ; લાલુએ કહ્યું- રાજીનામું આપે નીતિશ

વિશેષ દરજ્જાની માગ પર કેન્દ્ર તરફથી નીતિશ સરકારને જોરદાર ઝટકો લાગ્યો છે. કેન્દ્રએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે બિહારને વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો મળી શકે નહીં. જેડીયુ સાંસદ રામપ્રીત મંડલના સવાલ પર કેન્દ્રએ સોમવારે સંસદમાં જવાબ આપ્યો છે. કેન્દ્રીય નાણા રાજ્ય મંત્રી પંકજ ચૌધરીએ તેમના જવાબમાં કહ્યું છે કે રાષ્ટ્રીય વિકાસ પરિષદ દ્વારા વિશેષ રાજ્યના દરજ્જા માટે કેટલાક મહત્વપૂર્ણ માપદંડો નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. આ હેઠળ પર્વતો, દુર્ગમ વિસ્તારો, ઓછી વસ્તી, આદિવાસી વિસ્તાર, આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ, માથાદીઠ આવક અને ઓછી આવકના આધારે જ રાજ્યને વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો આપી શકાય છે. તમને જણાવી દઈએ કે બિહારની માગ બાદ કેન્દ્રની યુપીએ સરકારે 2012માં તેનો અભ્યાસ કરવા માટે મંત્રીઓનું એક જૂથ પણ બનાવ્યું હતું. આ અહેવાલમાં મંત્રીઓ તરફથી કહેવામાં આવ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય વિકાસ પરિષદના માપદંડો હેઠળ બિહારને વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો આપવો શક્ય નથી. તેના આધારે કેન્દ્રએ ફરી એકવાર બિહાર સરકારની આ માગને ફગાવી દીધી છે. રૂટીન ચેકઅપ માટે દિલ્હી પહોંચેલા લાલુ પ્રસાદ યાદવે નીતિશ કુમારનું રાજીનામું માંગ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે નીતિશે કહ્યું હતું કે તેઓ વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો અપાવશે. વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો તો અમે લઇને જ લઇશું. જેડીયુએ સર્વપક્ષીય બેઠકમાં આ મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો આરજેડી-જેડીયુ સહિત બિહારની ઘણી પાર્ટીઓ વિશેષ રાજ્યના દરજ્જાની માગને પુનરાવર્તિત કરી રહી છે. સંસદના ચોમાસુ સત્રના પહેલા રવિવારે સર્વપક્ષીય બેઠક યોજાઈ હતી. તેમાં પણ જેડીયુના રાજ્યસભા સાંસદ સંજય ઝાએ આ મુદ્દો જોરદાર રીતે ઉઠાવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે બિહાર માટે વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો અમારી પાર્ટીની શરૂઆતથી જ માગ છે. જો આમાં કોઈ ટેકનિકલ સમસ્યા હોય તો બિહારને ચોક્કસ સ્પેશિયલ પેકેજ મળવું જોઈએ. વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો અને વિશેષ પેકેજ બંને જોઈએ- મનોજ ઝા આરજેડીના રાજ્યસભા સાંસદ મનોજ કુમાર ઝાએ કહ્યું કે અમે બિહાર માટે વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો અને વિશેષ પેકેજ બંને ઈચ્છીએ છીએ. બિહાર અને ઝારખંડના વિભાજનથી બિહારને વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો આપવાની માગ કરવામાં આવી રહી છે. ઘણા લોકો આ માગને અવાસ્તવિક ગણાવે છે. અમે કેન્દ્ર સરકારની નીતિઓમાં પરિવર્તન ઈચ્છીએ છીએ જે બિહારને મજૂર પુરવઠાનું કેન્દ્ર માને છે. હવે સમજો કે બિહાર શા માટે વિશેષ પેકેજ અને દરજ્જાની માગ કરી રહ્યું છે વિશેષ શ્રેણીના દરજ્જાની બિહારની માગ નવી નથી. 2005માં જ્યારે નીતીશ પહેલીવાર બિહારના સીએમ બન્યા ત્યારે તેમણે કહ્યું હતું કે બિહારથી ઝારખંડ અલગ થયા બાદ બિહાર પછાત અને ગરીબ રાજ્ય બની ગયું છે. ત્યારથી નીતીશ સતત બિહારને વિશેષ દરજ્જાની માગ કરી રહ્યા છે. 2009ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા નીતિશે કહ્યું હતું કે એનડીએ અને યુપીએમાંથી જે પણ બિહારને વિશેષ દરજ્જો આપવા તૈયાર છે, અમે તેને સમર્થન આપીશું. ગયા વર્ષે ઓક્ટોબરમાં જ્યારે બિહારની નીતીશ સરકારે જાતિ ગણતરીના આંકડા જાહેર કર્યા ત્યારે વિશેષ દરજ્જાની માગણીનો પુનરોચ્ચાર કરવામાં આવ્યો હતો. 24 જાન્યુઆરી 2024ના રોજ કર્પૂરી ઠાકુરની જન્મજયંતિના અવસરે નીતિશે કહ્યું કે બિહારની પ્રગતિ માટે વિશેષ દરજ્જો આપવાની જરૂર છે. બિહારની દલીલ છે કે રાજ્યની ગરીબી અને કુદરતી સંસાધનોની અછત ઉપરાંત, રાજ્ય સિંચાઈ માટે પાણીની અછતનો સામનો કરે છે. રાજ્યના ઉત્તર ભાગમાં નિયમિત પૂર અને દક્ષિણ ભાગમાં દુકાળ પડે છે. આંધ્રપ્રદેશની જેમ બિહારનું કહેવું છે કે રાજ્યના વિભાજનને કારણે ઉદ્યોગોને ઝારખંડમાં ખસેડવામાં આવ્યા હતા. જેના કારણે બિહારમાં રોજગારની અછત હતી. ગત વર્ષે વિશેષ દરજ્જાની માગણી સાથે નીતિશે એવી દલીલ પણ કરી હતી કે બિહારમાં લગભગ 94 લાખ ગરીબ પરિવારો રહે છે, આવી સ્થિતિમાં જો પાંચ વર્ષ માટે વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો આપવામાં આવે તો બિહાર સરકારને યોજનાઓમાં રોકાણ કરવા માટે જરૂરી 2.5 લાખ રૂપિયા એકત્ર કરવામાં થોડી મદદ મળશે. 4 મુદ્દામાં સમજો વિશેષ રાજ્યના દરજ્જાની આખી કહાની 1. કેવી રીતે મળે છે દરજ્જો- ભૌગોલિક, સામાજિક અને આર્થિક સંસાધનોના સંદર્ભમાં મળે છે
બંધારણમાં વિશેષ દરજ્જો આપવાની કોઈ જોગવાઈ નથી. 1969માં પ્રથમ વખત પાંચમા નાણાં પંચના સૂચન પર 3 રાજ્યોને વિશેષ શ્રેણીનો દરજ્જો મળ્યો હતો. તેમાં એવા રાજ્યોનો સમાવેશ થાય છે જે અન્ય રાજ્યોની સરખામણીમાં ભૌગોલિક, સામાજિક અને આર્થિક સંસાધનોની દ્રષ્ટિએ પછાત હતા. રાષ્ટ્રીય વિકાસ પરિષદે આ રાજ્યોની ઓળખ પહાડી, દુર્ગમ વિસ્તાર, ઓછી વસ્તી, આદિવાસી વિસ્તાર, આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ, માથાદીઠ આવક અને ઓછી આવકના આધારે કરી હતી. 2. પહેલીવાર ક્યારે મળ્યો- 49 વર્ષ પહેલા ત્રણ રાજ્યોને વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો મળ્યો હતો
1969 સુધી, રાજ્યોને અનુદાન આપવા માટે કેન્દ્ર પાસે કોઈ નિશ્ચિત ધોરણો નહોતા. તે સમયે, કેન્દ્ર દ્વારા રાજ્યોને માત્ર યોજના આધારિત અનુદાન આપવામાં આવતું હતું. 1969માં, પાંચમા નાણાપંચે ગાડગીલ સૂત્ર હેઠળ પ્રથમ વખત 3 રાજ્યોને વિશેષ શ્રેણીનો દરજ્જો આપ્યો. જેમાં આસામ, નાગાલેન્ડ અને જમ્મુ-કાશ્મીરનો સમાવેશ થાય છે. દેશના 11 રાજ્યોને વિશેષ દરજ્જો મળ્યો છે. અરુણાચલ, મણિપુર, મેઘાલય, મિઝોરમ, સિક્કિમ, ત્રિપુરા, હિમાચલ અને ઉત્તરાખંડને પછીથી આ દરજ્જો મળ્યો. 3. શું છે ફાયદો: કેન્દ્ર, વિશેષ રાજ્યોને 90% ગ્રાન્ટ આપે છે
વિશેષ દરજ્જો મેળવતા રાજ્યોને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આપવામાં આવતી રકમમાં 90% ગ્રાન્ટ તરીકે અને 10% રકમ વ્યાજમુક્ત લોન તરીકે ​મળે છે. જ્યારે બીજી શ્રેણીના રાજ્યોને ​​​​​​​કેન્દ્ર સરકાર તરફથી ગ્રાન્ટ તરીકે 30% રકમ અને 70% રકમ લોન તરીકે આપવામાં આવે છે. આ સિવાય વિશેષ રાજ્યોને એક્સાઈઝ, કસ્ટમ, કોર્પોરેટ, ઈન્કમ ટેક્સ વગેરેમાં પણ છૂટ મળે છે. કેન્દ્રીય બજેટમાં આયોજિત ખર્ચના 30% વિશેષ રાજ્યોને મળે છે. ચોક્કસ રાજ્યો દ્વારા બિનખર્ચિત નાણાં આગામી નાણાકીય વર્ષમાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. 14મા નાણાપંચની ભલામણને કારણે હવે ઉત્તર પૂર્વ અને પર્વતીય રાજ્યો સિવાય કોઈ પણ રાજ્યને વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો નહીં મળે. આ સિવાય આંધ્રપ્રદેશ, ઓરિસ્સા, રાજસ્થાન અને ગોવાની સરકારોએ પણ વિશેષ દરજ્જાની માંગણી શરૂ કરી દીધી છે.

આ પ્રકારના તમામ સમાચાર માટેે App ડાઉનલોડ કરો.