શું લગ્ન કરવા જ જન્મ લીધો છે?:ઈરાકમાં છોકરીઓનાં લગ્નની ઉંમર ઘટાડીને માત્ર 9 વર્ષ, પહેલાં 18 હતી; પ્રસ્તાવિત કાયદા સામે હોબાળો

દુનિયાભરમાં બાળ લગ્નના દુષણને ખતમ કરવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. આમાં ઘણી હદ સુધી સફળતા પણ મળી ચૂકી છે. પરંતુ બીજી તરફ ઈરાક બાળ લગ્નને કાયદેસર બનાવવા માંગે છે. ઈરાકમાં છોકરીઓની કાયદેસર લગ્નની ઉંમર ઘટાડવાના પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે. ત્યાં છોકરીઓ માટે લગ્નની કાયદેસરની ઉંમર હાલમાં 18 વર્ષ છે. તેને ઘટાડીને 9 વર્ષ કરવાની યોજના પર કામ ચાલી રહ્યું છે. શિયા ઇસ્લામવાદી પક્ષો સંસદમાં અલ-જાફરી અથવા પર્સનલ સ્ટેટસ લો (કાયદો નંબર 188) માં સુધારા માટે દબાણ કરી રહ્યા છે. આ સુધારાથી નવ વર્ષની છોકરીના લગ્ન કરવાની છૂટ મળશે. પ્રસ્તાવિત સુધારો રવિવારે સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. જેના કારણે મહિલા અને બાળ અધિકાર કાર્યકરોમાં પણ રોષ ફેલાયો છે. મધ્ય પૂર્વ અને ઉત્તર આફ્રિકાના દેશોમાં ઇરાકમાં કામ કરતી મહિલાઓની સંખ્યા સૌથી ઓછી માત્ર 1 ટકા છે. વર્લ્ડ બેંકનો આ ડેટા એ પણ દર્શાવે છે કે ત્યાં મહિલાઓની સ્થિતિ બહુ સારી નથી. તેઓ ઘરેલુ હિંસાથી લઈને નાની ઉંમરે લગ્ન સુધી તમામ બાબતોનો સામનો કરી રહ્યા છે. પરંતુ હવે કટ્ટરપંથની ચરમસીમાએ જઈને ઈરાક એક નવું બિલ લાવી રહ્યું છે, જે 9 વર્ષની છોકરીઓના લગ્નને પણ કાયદેસર બનાવી દેશે. હવે માનવાધિકાર સંગઠનો આ અંગે ઘણો અવાજ ઉઠાવી રહ્યા છે. તમને જણાવી દઈએ કે અમેરિકામાં પણ બાળ લગ્નને છૂટ આપવામાં આવી છે. હાલના કાયદામાં જોગવાઈ
મિડલ ઈસ્ટ આઈ અનુસાર, પર્સનલ સ્ટેટસ એક્ટ 1959ના નિયમ 188ને બદલવાની વાત થઈ રહી છે. જૂનો નિયમ અબ્દુલ કરીમ કાસિમ સરકારે બનાવ્યો હતો. કાસિમની ઓળખાણ એક પ્રગતિશીલ ડાબેરી તરીકેની હતી, જેમના સમય દરમિયાન ઘણા મોટા ફેરફારો લાવવામાં આવ્યા હતા. આમાંથી એક હતો- છોકરીઓના લગ્ન 18 વર્ષની થાય પછી જ. તે પચાસના દાયકાના અંતમાં સમગ્ર મધ્ય પૂર્વમાં શ્રેષ્ઠ કાયદાઓમાંનો એક માનવામાં આવતો હતો. માત્ર ચોક્કસ ઉંમરે લગ્ન જ નહીં, આ નિયમમાં બીજી ઘણી બાબતો પણ કહેવામાં આવી છે, જેમ કે પુરુષો તેમની ઈચ્છા મુજબ બીજી વાર લગ્ન કરી શકતા નથી. કાયદા અનુસાર, જો કોઈ મુસ્લિમ પુરુષ અને બિન-મુસ્લિમ મહિલા લગ્ન કરવા ઈચ્છે છે, તો તેના પર કોઈ શરત અથવા પૂર્વ શરત રહેશે નહીં. જો કે, કાયદો લાગે તેટલો સીધો ન હતો. જનતાને ખુશ કરવા માટે તેમાં એક નિયમ તે પણ દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો કે જો પરિવાર અને ન્યાયાધીશની પરવાનગી હોય તો 15 વર્ષની ઉંમરે પણ લગ્ન થઈ શકે છે. નવો કાયદો કોણ લાવી રહ્યું છે? શિયા ઈસ્લામવાદી પક્ષોએ સાથે મળીને એક માળખું તૈયાર કર્યું, જેમાં આ ફેરફારની વાત છે. તમને જણાવી દઈએ કે હાલમાં ઈરાકમાં મોહમ્મદ શિયા અલ-સુદાનીની સરકાર છે, જે પોતે શિયા છે અને જેને શિયા પક્ષોનું સમર્થન છે. આ શિયા પ્રભુત્વ ધરાવતા દેશની સરકારમાં શિયા પક્ષો મોટી ભૂમિકા ભજવે છે અને તેઓ મોટાભાગે મોટા નિર્ણયો લે છે. બિલમાં ચોંકાવનારી બાબત શું છે પ્રસ્તાવિત બિલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પતિ-પત્નીએ અંગત બાબતોના સમાધાન માટે સુન્ની અથવા શિયા ધર્મમાંથી કોઈ એકની પસંદગી કરવી પડશે. લગ્ન કરારમાં કયા ધર્મનું પાલન કરવું તે અંગે કોઈ વિવાદ હશે તો પતિના ધર્મ અનુસાર કરાર ગણવામાં આવશે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે શિયા કાયદો જાફરી કાયદા પર આધારિત હશે, જે લગ્ન, છૂટાછેડા, બાળક દત્તક લેવું અને વારસા જેવી બાબતો સાથે સંબંધિત છે. આ અંતર્ગત 9 વર્ષની છોકરી અને 15 વર્ષના છોકરાના લગ્ન કાયદેસર છે. આ કાયદાના અગાઉના સંસ્કરણો હતા, જે મુસ્લિમ પુરુષોને બિન-મુસ્લિમ સ્ત્રીઓ સાથે લગ્ન કરવા પર પ્રતિબંધ મૂકતો હતો અને લગ્નમાં બળાત્કારને કાયદેસર માનતો હતો. ત્યાં સુધી કે પતિની પરવાનગી વગર પત્ની ઘરની બહાર પણ નીકળી શકતી ન હતી. હવે આમાં ઉંમર પર વધુ ફોકસ છે. ઉંમર ઘટાડવા પાછળનું તર્ક શું છે? શિયા પક્ષોનું કહેવું છે કે પર્સનલ સ્ટેટસ લોમાં ફેરફાર એ બંધારણ સાથે સુમેળ સાધવાનો પ્રયાસ છે. આનાથી ઈરાકી પરિવારો પોતાની ઈચ્છા મુજબ નક્કી કરી શકશે કે તેમના બાળકોના લગ્ન ક્યારે કરાવવા. આંતરરાષ્ટ્રીય એનજીઓ ગર્લ્સ નોટ બ્રાઇડ્સ અનુસાર, અત્યારે પણ કાયદેસર રીતે 18 વર્ષની ઉંમર હોવા છતાં 7 ટકા છોકરીઓના લગ્ન 15 વર્ષની થાય તે પહેલાં જ થઈ જાય છે, જ્યારે 28 ટકા છોકરીઓના લગ્ન 18 વર્ષની થાય તે પહેલાં થઈ જાય છે. ઈરાકની આ હાલત કેમ છે? ઈરાક લાંબા સમય સુધી યુદ્ધ સાથે સંઘર્ષ કરતું રહ્યું. લગભગ બે દાયકા પહેલા જ તેને યુદ્ધમાંથી રાહત મળી હતી પરંતુ તે પછી પણ સ્થિરતા આવી શકી નથી. સીરિયા જેવા મધ્ય પૂર્વના અન્ય દેશોમાંથી લાખો શરણાર્થીઓ સતત આ દેશમાં આવી રહ્યા છે. વર્ષ 2023ના ડેટા અનુસાર, હાલમાં અહીં 2.5 લાખથી વધુ નોંધાયેલા સીરિયન શરણાર્થીઓ છે. આ સિવાય અહીં તુર્કી, ઈરાન અને યમનના ઘણા શરણાર્થીઓ પણ છે. મોટાભાગના શરણાર્થીઓ વહેલા લગ્ન કરી રહ્યા છે
બહારથી આવીને સ્થાયી થયેલા આ લોકો પાસે રહેવાની અને ખાવાની સારી સગવડ નહોતી, ન તો તેઓ સ્થાનિકો સાથે પરસ્પર વિશ્વાસ કેળવી શક્યા. આવી સ્થિતિમાં, બંને પક્ષો એકબીજાથી ડરતા રહે છે કે તેઓને અથવા તેમની પુત્રીઓને કોઈ નુકસાન ન પહોંચાડે. બાળ લગ્નનું આ એક મોટું કારણ છે. મોટા ભાગના શરણાર્થીઓમાં જોવા મળતી પેટર્ન એ છે કે તેઓ તેમની દીકરીઓને નાની ઉંમરમાં પરણાવી દેતા હોય છે. અમેરિકામાં પણ બાળ લગ્ન માટે સંમતિ
ઈરાક એક રૂઢિચુસ્ત દેશ હોવા છતાં, કહેવાતા ઉદારવાદી દેશોમાં પણ બાળ લગ્નને મંજૂરી છે. 2016ના પ્યુ રિસર્ચ અનુસાર, લગભગ 117 દેશો એવા છે જ્યાં બાળ લગ્ન કાયદેસર છે. અમેરિકા પણ આમાં છે. જો કે મોટાભાગના રાજ્યોમાં લગ્ન માટે લઘુત્તમ વય 18 વર્ષ છે, પરંતુ માતા-પિતા, ન્યાયાધીશની સંમતિથી અથવા વિશેષ સંજોગોમાં છૂટછાટ ઉપલબ્ધ છે. ઘણા રાજ્યોએ લગ્નની કાયદેસર ઉંમર 16 વર્ષ કરી છે. કેટલાક રાજ્યોમાં લગ્ન 16 વર્ષની ઉંમર પહેલા કરી શકાય છે, ઉદાહરણ તરીકે જો કોઈ છોકરી ગર્ભવતી બને અને લગ્ન કરવા માંગતી હોય. ડેલાવેયર, ન્યુ જર્સી અને પેન્સિલવેનિયાએ તાજેતરમાં બાળ લગ્નને ગેરકાયદેસર બનાવ્યા છે, પરંતુ બાકીના રાજ્યો હજુ પણ ત્યાં જ છે. કયા દેશોમાં બાળ લગ્ન સૌથી વધુ થાય છે?

આ પ્રકારના તમામ સમાચાર માટેે App ડાઉનલોડ કરો.